Logotipo.png
GÑR OGUENOHẼ GUARANI ÑE’Ẽ JEHAIRÃ MBOJOJAHAKUÉRA
Publicado: 09/07/16 10:16:a. m.

Tembiapo tenondete omohu’ãva Guarani Ñe’ẽ Rerekuapavẽ “Guarani Ñe’ẽ Jehairã Mbojojahakuéra” péina osẽma ko ararundy pyharevépe. Ko aty guasu jekuaaukaha oiko, Academia Diplomática y Consular-pe, Ministerio de Relaciones Exteriores ryepýpe omba’apóva, ha ombyaty heta temimoĩmby, mburuvicha ha momaranduhakuérape.

GUARANI ÑE’Ẽ JEHAIRÃ MBOJOJAHAKUÉRA

Guarani ñe’ẽ ojehai hekopete ha peteĩchapaite irundy mbojojaha rupive.

1. Mbojojaha peteĩha. Achegety Tee

Guarani ñe’ẽme oĩ 33 ñe’ẽpu tee ojehechaukáva 33 taipu rupive. Umíva hína:

A a, Ã ã,Ch ch, E e, Ẽ ẽ, G g, $ g̃, H h, I i, Ĩ ĩ, J j, K k, L l, M m, Mb mb, N n, Nd nd, Ng ng, Nt nt, Ñ ñ, O o, Õ õ, P p, R r, Rr rr, S s, T t, U u, Ũ ũ, V v, Y y, Ỹ ỹ, ’ (Puso). Guarani Ñe’ẽ Rerekuapavẽ omoneĩ avei D d, F f ha Ll ll ojehai hag̃ua ñe’ẽ oúva ambue ñe’ẽgui, oñemohenda rire hekópe.

Guarani achegety teépe ndaipóri taipu ipu’ỹva térã ipukõiva. Ndaipóri avei ñe’ẽpu ojehechaukáva mokõi taipu rupive. Pundie itaipukõiva ojerereko peteĩ taipu añóramo.

2. Mbojojaha mokõiha. Muanduhe rechaukaha rehegua (´)

Ojehaívo guarani ñe’ẽ, oñemañava’erã pu’ae ipuhatãvéva rehe, ojeporu hag̃ua muanduhe rechaukaha.

Pu’ae ipuhatãvéva oĩramo ñe’ẽ pahaitépe, márõ ndojehaiva’erãi hi’ári muanduhe rechaukaha. Tembiecharã: Guata, ñani, ao.

Pu’ae ipuhatãvéva oĩramo upe mboyve katu, ojehaiva’erã katuete. Tembiecharã: Ára, purahéi.

Pu’ae ipuhatãva oĩramo mokõi térã hetave peteĩ ñe’ẽme, ojehaiva’erã pe tenondevevogua ári, ndopytáima guive ipahaitépe.

Tembiecharã: Mbo’ehára.

Pu’ae tĩguáva ári ndojehaíri muanduhe rechaukaha, ogueraháramo tĩgua rechaukaha. Tembiecharã: Mokõi, ko’ẽrõ, akãme.

Opaite ñe’ẽ oguerahava’erã peteĩ muanduhe rechaukahánte ha upéva osyryry ñe’ẽ ári oñembojoapývo ñe’ẽky rupive. Tembiecharã: Pirapire, pirapirére, oñembopirapirevéta.

Oime avei muanduhe andu ko mbojojahápe ombojoapy ha omoĩmbáva.

3. Mbojojaha mbohapyha. Ñe’ẽpehẽ tĩguáva jehairã

Ñe’ẽpehẽme ndoikéi oñondive mokõi taipu tĩguáva. Tembiecharã: Ḡua, ma, ne, ña. Pu’ae juruguáva (a, e, i, o, u, y) oikéramo ñe’ẽpehẽme pundie tĩg̃uáva (g̃, m, n, ñ), ndive; térã pundie tĩjuruguáva (mb, nd, ng, nt) ndive, ko’ãva oguerova hese itĩñe’ẽngue. Tembiecharã: Ma, nda.

Pu’ae tĩguáva (ã, ẽ, ĩ, õ, ũ, ỹ) oikéramo ñe’ẽpehẽme pundie juruguáva (ch, g, h, j, k, l, p, r, rr, s, t, v,’ (Puso) ndive, oiko ñe’ẽpehẽ tĩguáva. Tembiecharã: Tã, pytã.

4. Mbojojaha irundyha. Ñe’ẽ apo rehegua

Tapicha oñe’ẽvo guaraníme, ojapo iñe’ẽrã. Upevarã ombojoaju ñe’ẽpy ha ñe’ẽky. Ojehaívo, umi ñe’ẽky mboyvegua ha ñe’ẽky rireguáva, omoambuéva ñe’ẽpýpe, oñembojoajuva’erã hese oiko hag̃ua chuguikuéra peteĩ ñe’ẽ año.

Tembiecharã: Oporogueroguataseténiko.

Oĩme ñe’ẽky ikatúva ojererova hendágui ha oñembohasa ñe’ẽpy renondévo térã hapykuévo, upéicha jave, ndojoajúi. Tembiecharã: Cheakãhatãitémi, etémi cheakãhatã.

Oĩme ñe’ẽky ikatúva ojeporu oĩ’ỹre ijykére ñe’ẽpy ha’e omoambuéva. Tembiecharã: Upéva oikomo’ãkuri. Upéva mo’ãkuri. Ikatu avei oñembojoaju ñe’ẽpy rehe ñe’ẽ riregua ipehẽteĩva.

Tembiecharã: Oúre, amógui.

Ñe’ẽriregua ipehẽ hetáva ndojoajúi ñe’ẽpy rehe. Tembiecharã: Ou rehe, amo guive.

Compartir esta noticia

Últimas Noticias Publicadas