Ko árape ojegueromandu’a «Lengua de Señas Ára Yvy’ape Ári»

Ko árape ojegueromandu’ahína «Lengua de Señas Ára Yvy’ape Ári», kóicha ojeyko ha oñeipytyvõ ko’ã tapicha ohendu’ỹva ha ambue oiporúva lengua de signos rekotee ñe’ẽ rehegua ha avei hekojoparaeta.

Iporã oñemomba’eguasu, pe Amandaje tapicha ikatupyry ambuéva derécho rehegua ohechakuaa ha omokyre’ỹha lengua de señas jeporu. He’i ko ñe’ẽ oñemohenda yvateha avei ambue ñe’ẽ oñe’ẽvaicha ha ojopy umi tetã ipype oĩvape oporoipytyvõ hag̃ua oñembo’e hag̃uáicha lengua de señas ha upéichante avei omokyre’ỹ umi tapicha ohendu’ỹva aty hekotee hag̃ua iñe’ẽme.

Upehaguére, Amandajepavẽ omboguapy, Apoukapy A/72/439-pe, ára 23 jasyporundy oñemomorã hag̃ua Lengua de Señas Ára Yvy’ape Ári, ikatu hag̃uáicha ojehekombo’e tuichamba’eha ko’ãva oñemoañete hag̃ua ko’ã tapicha ohendu’ỹva derécho.

Federación Mundial de Sordos rupive ojeikuaa oĩha 70 millón rupi umi tapicha ohendu’ỹva yvy’ape ári. Ko’ãvagui 80% rasami oikove umi tetã oñakãrapu’ãvévape ha atyháicha, oiporu hikuái 300 ichagua lengua de señas.

Ko ára tuichaiterei mba’éva ojegueromandu’a hag̃ua, umi tapicha ohendu’ỹva derécho ñangarekorã ryepýpe, Paraguái retã, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha rupive, hembiapotee ñemoañete ryepýpe, oñemopyendáva Léi 4251/10 Ñe’ẽnguéra rehegua rupive, amo ary 2017 guive omba’apo kyre’ỹ oúvo umi tapicha ohendu’ỹva derécho rehe, Subcomisión de Información, Comunicación y Lengua de Señas, oĩva Comisión Nacional de los Derechos de las Personas con Discapacidad (CONADIS) ryepýpe, SENADIS omyakãva rupive. Ko tembiapohápe oĩkuri tetã remimoĩmbykuéra, avei tapicha ohendu’ỹva aty paraguaigua rérapegua, tapicha’aty rérape, ikatu hag̃uaícha ko’ã tembiapo rupive ojejepytasove oñemoañete hag̃ua ko’ã tapicha Paraguáipegua ohendu’ỹva derécho ñe’ẽ rehegua oguerekóva.

Kóva ryepýpe ha oñemoañetévo avei Plan Nacional de Discapacidad ha Léi 42521/10 ñe’ẽ rehegua, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha, ko subcomisión ndive heta mba’éma ohupyty oúvo, omba’apo joajúvo oñondivepa ko’ã arrýpe.

Upe mba’e ojehupyty ha ojehecharamovéva ha’ékuri Léi 6530/20 ha reglamentación hesegua ñeguenohẽ, ohechakuaa añetéva Lengua de señas paraguaya-pe tembiporu guasúramo, kóva oipytyvõgui oñemomarandu, oñembokatupyry, tekotee rechaukarã ha omoañete rupi avei ko’ã tapicha paraguaigua ohendu’ỹva derechokuéra ñe’ẽ rehegua. Ko léi omoĩ Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhápe mburuvicháramo omyakã ha omboguata hag̃ua apoukapykuéra, upévare oñemoheñói Lengua de Señas Moakãhapavẽ, omba’apo mbarete hag̃ua lengua de señas oñemyasãi ha oñemboguata hag̃ua apopyrãnguéra ojejeporumeme rekávo ko ñe’ẽ ambue ñe’ẽicha, ko’ã mba’e omboguatava’erã Tekombo’e ha Tembikuaa motenondeha ha ambue tetã remimoĩmby ha ha’e’ỹva.

Ipahápe, ja’ekuaa ko Léi ojopyha Tetã Remimoĩmbykuérape ha avei umi ha’e’ỹvape, oñatendéva guive tetãyguaguára rehe, avei umi aty ombosako’ívape guive tetã remimoĩmbykuéra oĩva’erã katuete peteĩ tapicha ohechaukáva lengua de señas, kóicha oñemoañete hag̃ua ko’ã tapicha ohendu’ỹva derécho ohupyty hag̃ua marandu iñe’ẽme.