Arapoteĩ 27 jasyporundy jave, karai Javier Viveros, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, hembiapo irũnguéra Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu ha Ñemyasãi Moakãhapavẽmegua ndive oĩkuri peteĩ aty Patrimonio Cultural Mbya Guarani reheguávape, oikova’ekue comunidad indígena Vy’a Renda, opytáva Tava’i, Caazapá tavusúpe.
Ko ñembyaty aja, umi tapicha oĩva’ekue upépe ohechauka ijaty jepokua ha rekokuéra, taha’e jeroky, ñembo’e ha ñembo’ejeroky ñemog̃uahẽrãva; opaite mba’enojehechaukávape ojehechakuaa avei iñe’ẽnguéra, katuetei ojehechavéva opaite mba’e ojapóvape hikuái ha ko’ápe, ko tekohápe imbarete gueteri iñe’ẽ.
Ápe ijatýkuri heta Mbya mburuvicha hekohakueraygua ñemoirũme, ha’ekuéra oimo’ã rehe oñondivepa oĩramo mante imbarete katuítaha hekokuéra tee.
Ko atýpe oĩkuri Mbya aty mburuvichakuéra heta hendápegua, ha’ekuéra oimo’ã rehe oñondivepa omba’apóramo katuetei omombaretevéta iñe’ẽ ha iñarandupy, ha upekuévo avei oñemombaretevéta. Tekoha hérava Karumbey, upépe PÑS omba’apómakuri ohapereka ha ohesa’ỹijóvo mba’éichapa ojeporu ojejúvo iñe’ẽ ha imbaretépa hekohápe.