Qom ñe’ẽryru ha ñe’ẽtekuaa ñeguenohẽ ha jeikuaauka

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ha Tekombo’e ha Tembikuaa Motenondeha vy’apópe oikuaauka Ñe’ẽryru Mbohapy Ñe’ẽmegua qom/castellano/guaraní ha Qom Ñe’ẽtekuaa, kóva oikókuri Escuela Básica N.º 7557 Kael Sat Lecpi rógape, opytáva Cerrito, Chaco-pe.  Ko tembiapo porãite iñapysẽva tuichaitereimba’e oñemyasãi ha oñeñangareko hag̃ua Paraguái retã tekojoparaita ha ñe’ẽita.

Ko’ã tembiporu guasu jeikuaaukahápe oĩkuri mburuvichakuéra tekombo’épegua ha tetã rekuái rérapegua omog̃uahẽva hembiasa ha hemimo’ã ko mba’e porãite ojehecharamóvare, kóva opityvõta rupi oñemombarete ha oñemoingove katui hag̃ua Qom Ñe’ẽ. Oñemomba’eguasu ko’ã tembiporu osẽramóva oipytyvõta rehe oñembo’e  ha oñeñangareko katui hag̃ua ko ñe’ẽ ypy.

Sãmbyhyhára Javier Viveros, oñe’ẽ aja ohechakuaa ha omomba’eguasu ko’ãichagua tembiapo oñeñanagareko hag̃ua ypykuéra ñe’ẽ rehe,  omoneĩvo « jaikuaa porã  peteĩteĩ ñe’ẽ ha’eha peteĩ arapy ipypevoi, ha oñeñangarekóramo hese, oikove katuíta avei mba’eichapa ha’ekuéra oikũmby ko yvóra, oikove puku ha heko mbareteva’ekue ko’ã siglo ohasava’ekuépe. Jajepytasova’erã qom ñe’ẽ ipotyjera hag̃ua, taimbarete ha tahekove katui tenonde gotyove; upeva’erã oikotevẽ ñanderehe. Jaykekova’erã tekombo’e ñe’ẽkõime, mbo’ehára ñembokatupyryve ha ñamoheñoiva’erã pa’ũ ko’ã ypykuéra ikatuhápe oñe’ẽ avave omboyke ni oñe’ẽjoko’ỹme chupekuéra».

Upéichante avei, Tekombo’e ha Tembikuaa Motenondehára, karai Luis Ramírez he’i “ mbo’ehao castellano ñe’ẽ ndive oike ko’ã ypykuéra atýpe, hákatu ko ñe’ẽryru ha ñe’ẽtekuaa Qom ñe’ẽmegua rupive, ko’ã ypykuéra aty oikéta mbo’ehaópe. Ojeguerekóramo ko ñe’ẽ kuatiápe, ndaha’éi oiko pukuvétanteva, upéva he’ise ojeporutaha peteĩ escudo, peteĩ puente ramo oipytyvõva peteĩ tekopy oike hag̃ua ambuévape ha ambuéva ipype”.

Ko mba’eguasuete ojehecháva ko árape ohechauka ñane retã guive oñemba’apo mbareteha oñeñangareko hag̃ua tekojoparaeta ha ñe’ẽita rehe ha avei oñemoañeteha ypykuéra ñe’ẽ, ijapytépe Qom ñe’ẽ hekove puku ha umim ñemoñare pyahu toiporu katui hekovépe. Ko’ã ñe’ẽryru ha ñe’ẽtekuaa Qom rehegua ojejapo Decenio Internacional de las Lenguas Indígenas ryepýpe oporohenóiva oñemba’apo hag̃ua hesekuéra.