Ayoreo aty Chaco paraguaiguapegua ogueropojái hekopete  Ñe’ẽryru ha jehaipy ñe’ẽtekuaa ñe’ekõimegua Ayoreo-Castellano, ojapóva tembiapojoajúpe Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ha ayoreo ñe’ẽ rerapegua ndive.

Jojuhu ombyaty ayoreo atypegua moakãha. Tembiapo jeguerojera aja ,Paraguái Ñe’ẽnguéra sãmbyhyhára karai Javier Viveros ohechakuaa ojeporuha ayoreo ñe’ẽ ha mba’éichapa imba’eguasureko ogapýpe oñemyasãi, “ Aguyjevete,túva, sy, reñe’ẽ haguére neñe’ẽme neñemoñarépe ha reykeko rehe ijehaipy”, péicha he’i PÑS sãmbyhyhára.

Upéicha avei, tembijeporekahára Eugen Amadeus Benz, ñe’ẽryru apohára, oaguyjeme’ẽ ojeykeko haguére temimoĩmbyháicha ha imandu’a ko tembiapo osẽ mokõipa ary rasami  haguépe omba’apo rire ayoreo aty ndive.

Karai Benito Etakore he’i ko jehaipy oipytyvõtaha ichupekuéra ijehekombo’épe ha avei oñeñangarekóvo umi marandu atyháicha imandu’áva: “ Ore rembiasa imba’eguasureko, ndojeguerekóiramo jehaipýpe ndoikatumo’ãi oñemombe’u. Ko ñe’ẽryru rupive  ikatúta umi oreñemoñare oútava ombohekoveresãi ore ñe’ẽ”

Moakãhára Evangelina Picanerai ojerure ani ojeheja ko apopyrã” Ko tembiapo imba’eguasureko oreve g̃uarã ha roipota ohove tenonde gotyo ”

Ko ñeme’ẽ rupive, PÑS omombarete iñeme’ẽ oykeko ha omyasãivo paraguaipegua  ypykuéra ñe’ẽ , ha omoñepyrũ tembiapo arandupy ha ñe’ẽpykuaa rehegua heta avaaty Chaco-peguápe.