Skip to main content
Oñemyasãi El Principito nivaĉlé ñe’ẽme

Oñemyasãi El Principito nivaĉlé ñe’ẽme

Umi tembiapo oñemboguatáva ojejúvo Decenio Internacional de las Lenguas Indígenas ryepýpe, aranduka ojehecharamóva yvy’ape ári El Principito, Antoine de Saint-Exupéry oha’i ñepyrũva’ekue, péina og̃uahẽma avei Chaco paraguayo korasõme, ko’ág̃a nivaĉlé ñe’ẽme, ko ñe’ẽme ombohasa Teo Servín ha Avelino Falcón, hákatu upe ñe’ẽasa ñemoneĩ paha opytákuri mbo’ehára Mirta Pérez pópe. Ko tembiapo iporãmbajepéva ojehechauka ñepyrũkuri pe arapo 13 jasyapy jave, 09:30 aravópe, Boquerón tavusuo kotyvusúpe, opytáva Filadelfia távape.

Ko aty oñembosako’i ikatu hag̃uáicha aranduka pyahu oñemog̃uahẽ nivaĉlé-gua atýpe, kóva oipytyvõtahaguére chupekuéra omokyre’ỹ hag̃ua ojoapytépe ñemoñe’ẽ ha upekuéko toikuaa avei ñe’ẽporãhaipyre arapýregua, ko’ãva oipyyvõ rehe ojehechakuaa hag̃ua tekojoparaeta ha ñe’ẽita oĩva yvy’ape ári. Ko aranduka ñe’ẽasa oykeko mbarete umi temimoĩmby omba’apóva arandupýre, avei tekombo’eregua ha upéichante avei umi aty omba’apóva guive ypykuéra rehehápe, oñemomba’eguasúvo ñe’ẽporãhaipyre mitã,  mitãrusu ha kakuaáva jehekombo’erã. Ko tembiapo omyakãkuri PIAF (Francia), Alianza Francesa ha Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha.

Aty oñemyasãihápe ko aranduka, oñemombe’u mba’erupípa tuichamba’e ko tembiporu ha mba’éichapa oipytyvõta ypykuéra atýpe. Karai Nicolás Mezzalira, Programa de Apoyo a la Implementación de la Educación Intercultural Bilingüe para los Pueblos Indígenas (PIAF, Francia) moakãhára,omomba’eguasu ko tembiapojoaju: « Ko apopyrã niigo techapyrã ñomoirũ reko rehegua, ha upéva ojehupyty ojejepytaso mbarete rupi hesehápe. Avy’aiterei amba’apohaguére peẽichagua mba’apohára ikatupyrýva ndive » he’i.

Upéichante avei, karai Javier Viveros, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, omomba’uguasu ko tembiapo porãite omotenondéva nivaĉlé atýpegua, ko’ã tembiapojoaju rupive, ko ñe’ẽ indoamericano oñemohenda yvate avei ambue ñe’ẽ Europa-ygua ykére ha upekuévo avei oñemopyenda ñe’ẽporãhaipyreháicha. «Kóichagua tembiapo rupive nivaĉlé ñe’ẽ ojepytaso, oñemombarete ha oñemoporãve ojapyhýgui ha oñemomba’égui  ambue ñe’ẽ reko rehe» upéicha he’i karai sãmbyhyhára.

Umi nivaĉlé atýpe oñemog̃uahẽta 2000 aranduka, kóva oikóta Boquerón tavusuo ñepytyvõme.

TEMBIAPO JOAJU ÁRA PARAGUÁI ÑE’ẼNGUÉRA SÃMBYHYHA (SPL) HA MBA’YRUVEVETEE TETÃMEGUA MOAKÃHA (DINAC) NDIVE

TEMBIAPO JOAJU ÁRA PARAGUÁI ÑE’ẼNGUÉRA SÃMBYHYHA (SPL) HA MBA’YRUVEVETEE TETÃMEGUA MOAKÃHA (DINAC) NDIVE

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (SPL), hembiapo oĩháicha Léi 4251/10 Ñe’ẽnguéra rehegua ha Léi 6530/20 “Omoneĩva Lengua de Señas Paraguaya”, ombosako’i peteĩ ñombyaty tembiapo joajúpe Mba’yruvevetee Tetãmegua Moakãhára (DINAC) ndive.

Ko tembiapo omoakãkuri Ñe’ẽnguéra Rekoguatarã Mbohapeha Moakãhara, Diego Duarte; SPL pegua Walter Gómez, mba’apokuaahára; ha DINAC-pegua Edwar José Fraenkel Moreno, Coordinador General de Facilitación y Gestión Aeroportuaria, ha Elizabeth Sanguinetti, temimoĩmby-pegua mba’apohára.

Ko aty rupive oñembohape oñemoñe’ẽkõi hag̃ua temimoĩmby kuatia ha herarechauka Paraguái ñe’ẽ teépe, ha avei oñembohape hag̃ua Lengua de Señas Paraguaya-pe marandu ñemyasãi umi tapicha oñehendu’ỹvape ha guarani oñe’ẽvape.

 TEMBIAPO JOAJU ÁRA PARAGUÁI ÑE’ẼNGUÉRA SÃMBYHYHA (SPL) HA PARAGUAY MBA’YRUMÝI G̃UAHẼHA NDIVE     

 TEMBIAPO JOAJU ÁRA PARAGUÁI ÑE’ẼNGUÉRA SÃMBYHYHA (SPL) HA PARAGUAY MBA’YRUMÝI G̃UAHẼHA NDIVE     

 

   Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (SPL), hembiapo oĩháicha Léi 4251/10 Ñe’ẽnguéra rehegua ha Léi 6530/20 “Omoneĩva Lengua de Señas Paraguaya”, ombosako’i peteĩ ñombyaty tembiapo joajúpe Paraguay Mba’yrumýi G̃uahẽha (Estación de Buses de Asunción) moakãhára ndive.

Ko tembiapo omoakãkuri Ñe’ẽnguéra Rekoguatarã Mbohapeha Moakãhara, Diego Duarte; SPL pegua Walter Gómez, mba’apokuaahára; ha Abog. Jorge Soler, Paraguay Mba’yrumýi G̃uahẽha moakãhára, ikatuhag̃uáicha oñemoñe’ẽkõi temimoĩmby kuatia ha herarechauka Paraguái ñe’ẽ teépe, ha avei oñembohape hag̃ua Lengua de Señas Paraguaya-pe marandu ñemyasãi, oñemotenondehápe Léi 4251/10 ha Léi 6530/20.

MBA’YRUMÝI TETÃYGUA MOAKÃHAPAVẼ HA PARAGUÁI ÑE’ẼNGUÉRA SÃMBYHYHA ÑOMBYATY TEMBIAPO JOAJÚPE

MBA’YRUMÝI TETÃYGUA MOAKÃHAPAVẼ HA PARAGUÁI ÑE’ẼNGUÉRA SÃMBYHYHA ÑOMBYATY TEMBIAPO JOAJÚPE

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS), hembiapo oĩháicha Léi 4251/10 Ñe’ẽnguéra rehegua ha Léi 6530/20 “Omoneĩva Lengua de Señas Paraguaya”, oñombyatýkuri tembiapo joajúpe Mba’yrumýi Tetãygua Moakãhapavẽ (DINATRAN) ndive.

Ko tembiapo omoakãkuri Ñe’ẽnguéra Rape’apo Moakãharapavẽ ha Dirección General de Lengua de Señas Paraguaya Moakãhapavẽ, Celia Godoy; Diego Duarte, Ñe’ẽnguéra Rekoguatarã Mbohapeha Moakãhara PÑS-pegua; ha Luis Fernando González Ocampos, Mba’yrumýi Tetãygua Moakãharapavẽ, ikatuhag̃uáicha oñemoñe’ẽkõi temimoĩmby kuatia ha herarechauka Paraguái ñe’ẽteépe, ha avei ojehechauka hag̃ua Lengua de Señas Paraguaya-pe umi yvypóra oñehendu’ỹvape ha guarani ñe’ẽhárape.

Ojehechauka Macherety-pe Arete Guasu documental, MITIC, UNESCO ha SPL ñepytyvõ rupive

Ojehechauka Macherety-pe Arete Guasu documental, MITIC, UNESCO ha SPL ñepytyvõ rupive

 

Ypykuéra Ñe’ẽ Ñemomba’eguasu Pa’aryjere Pukukue ryepýpe, ojejapo Arete Guasu documental jehechauka Macherety tetãyguára atyhápe, Boquerón tetãvorépe.

Ko tembiapo ñemombe’upy, omotenondéva Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha, Avaitéva Reko ha Iñe’ẽnguéra Ñeñangareko ha Ñemyasãi guive, oguereko Tembiporu Marandu ha Iñemoasãirã Motenondeha ha UNESCO ñepytyvõ. Arete Guasu documental ohechauka mba’eichaitépa ko ñemomorã tuichaiterei guarani arandupy ryepýpe, ohechaukágui oikoveha ko’ág̃a meve ha mba’eichaitépa guarani ñe’ẽ hembiapo ypykuéra reko tee ñongatu

Javier Viveros, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, he’i: “Arete Guasu niko ypykuéra reko tee pehẽngue; ha’e peteĩ ñemomorãguasu ohechaukáva mba’eichaitépa guarani ñe’ẽ ha reko oikove mbarete. SPL-pe g̃uarã, tuichaiterei mba’e ikatuhaguére ombohape ko tembiapo, ojoajúgui ambue iñirũnguéra ndive, ha omombe’úva guarani jepokuaa ymaguaréva irundy tavavore’ípe.”rupive.

 

Ernesto Fernández Polcuch, UNESCO Montevideo-pe Motenondehára, he’i: «Ypykuéra ñe’ẽ ñemombareko ndaha’éi añónte teko teete jepururã, ha’e avei tekojoja ha rembiasakue ñemomba’eguasu. Tekotevẽ jahecha ko’ã ñe’ẽ oikove haguã, taha’e ñemoarandahápe, tembiporu digital-pe ha avei tetã rekópe.»

Ko jehechauka rupive ojeheka ñemombarete guarani ñe’ẽ jehechakuaa ha ñemoingovejey, oñemoherakuãvo ñomongeta tekoambue rehegua ha tetãyguára ñemoirũ ha ñemombarete.

Comunidad Santa Teresita ohupyty proyección documental “Arete Guasu” joajúpe UNESCO ha SPL ndive

Comunidad Santa Teresita ohupyty proyección documental “Arete Guasu” joajúpe UNESCO ha SPL ndive

 

Década Internacional de Lenguas Indígenas ryepýpe, ojehechaukákuri documental Arete Guasu rehegua, Comunidad Santa Teresita, Boquerón tetãvorépe. Ko ta’angamýi ohechauka Arete Guasu ñemomorã, vy’aguasu guaranikuéra ohechaháicha.

Ko tembiapo, omotenondéva Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha, YPYKUÉRA ÑE’Ẽ ÑEÑONGATU HA ÑEMYASÃI MOAKÃHA guive, oipytyvõkuri avei  UNESCO ha TEMBIPORU MARANDU HA IÑEMOASÃIRÃ MOTENONDEHA (MITIC). Documental Arete Guasu omomba’eguasu ko vy’aguasu guaraní jesareko ryepýpe, omomba’eguasúvo ijeporu ko’ág̃a meve ha tembiapo orekóva ñe’ẽ ha ojehekoñongatu hag̃ua ypykuéra aranduty rekotee.

Javier Viveros, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, he’i: “Arete Guasu niko guaraní ánga pehẽngue; peteĩ arete ohechaukáva tavayguakuéra ñe’ẽ ha tekoha oikoveha. PÑS omomba’eguasu ikatúgui omboheko ha ohechauka iñirũnguéra ha’evéva ndive, ko tembiapo rupi ohekoñongatu guarani jepokuaa’yma irundy comunidad-pe”.

Ernesto Fernández Polcuch,  Oficina Regional UNESCO Montevideo-pe Myakahára, omomba’eguasu: “Ypykuéra ñe’ẽ ñeñongatu ndaha’éi katuete aranduty opaichagua jeroike añónte, avei jehechakuaa chupekuéra tembiasáramo”. Ñañangarekova’erã ko’ã ñe’ẽ rehe oikove hag̃ua, tekombo’épe ha avei tekoha digital ha tavayguára apytépe.

Ko’ã jehechauka omombaretese guarani ñe’ẽ jehechakuaa ha omombaretejey hekoambue ryepýpe, omokyre’ỹvo tenda ñomongetarã intercultural rehe ha oñemombarete hag̃ua tavavore’i.

 

Decenio Internacional de Lenguas Indígenas ryepýpe, ojehechaukákuri documental Arete Guasu rehegua, Comunidad Santa Teresita, Boquerón tetãvorépe. Ko ta’angamýi ohechauka Arete Guasu ñemomorã, vy’aguasu guaranikuéra ohechaháicha.

Ko tembiapo, omotenondéva Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha, YPYKUÉRA ÑE’Ẽ ÑEÑONGATU HA ÑEMYASÃI MOAKÃHA guive, oipytyvõkuri avei  UNESCO ha TEMBIPORU MARANDU HA IÑEMOASÃIRÃ MOTENONDEHA (MITIC). Documental Arete Guasu omomba’eguasu ko vy’aguasu guaraní jesareko ryepýpe, omomba’eguasúvo ijeporu ko’ág̃a meve ha tembiapo orekóva ñe’ẽ ha ojehekoñongatu hag̃ua ypykuéra aranduty rekotee.

Javier Viveros, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, he’i: “Arete Guasu niko guaraní ánga pehẽngue; peteĩ arete ohechaukáva tavayguakuéra ñe’ẽ ha tekoha oikoveha. PÑS omomba’eguasu ikatúgui omboheko ha ohechauka iñirũnguéra ha’evéva ndive, ko tembiapo rupi ohekoñongatu guarani jepokuaa’yma irundy comunidad-pe”.

Ernesto Fernández Polcuch,  Oficina Regional UNESCO Montevideo-pe Myakahára, omomba’eguasu: “Ypykuéra ñe’ẽ ñeñongatu ndaha’éi katuete aranduty opaichagua jeroike añónte, avei jehechakuaa chupekuéra tembiasáramo”. Ñañangarekova’erã ko’ã ñe’ẽ rehe oikove hag̃ua, tekombo’épe ha avei tekoha digital ha tavayguára apytépe.

Ko’ã jehechauka omombaretese guarani ñe’ẽ jehechakuaa ha omombaretejey hekoambue ryepýpe, omokyre’ỹvo tenda ñomongetarã intercultural rehe ha oñemombarete hag̃ua tavavore’i.

Escuela Parroquial “Inmaculada Concepción” Pedro P. Peña-yguápe ojehechauka Documental Arete Guasu rehegua

Escuela Parroquial “Inmaculada Concepción” Pedro P. Peña-yguápe ojehechauka Documental Arete Guasu rehegua

Decenio Internacional de Lenguas Indígenas ryepýpe, ojehechauka documental Arete Guasu comunidad San Agustín-pe, Pedro P. Peña-pe, tembiapo tuihaiterei mba’éva ñanembojoajúva guarani jehechapy rupi. Tembiapo, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS) ojapova’ekue ha UNESCO pytyvõ rupive, ohechauka mba’éichapa tuicha mba’e Arete Guasu, vy’aguasu guaraní arandutýpe.

Arete Guasu ndaha’éi peteĩ tembiapo vy’aguasu rehegua añónte, ha’e avei ñe’ẽ ha jepokuaa oikovéva, oĩva gueteri ypykuéra rekópe. Pe documental ojehechauka jave, “Inmaculada Concepción” Escuela Parroquial-pe, temimbo’ekuéra ikatúkuri ohechakuaa mba’éichapa ko tembiapoguasu omombe’u guarani ñe’ẽ ha ñande rekotee ojoajuha, ha mba’éichapa oñeñongatu ñane arandupy rupive.

Javier Viveros, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, he’i: “Arete Guasu niko ñande ypykuéra reko tee pehẽngue; ha’e peteĩ ñemomorã guasu ohechaukáva ñane ñe’ẽ ha ñande reko oikoveha.” Avei, omombe’upy mba’éichapa ko’ãichagua tembiapotuicha mba’e, ikatuhag̃uáicha umi ñande ra’y ha ñane ñemoñare oikuaave ha omomba’eguasu ñande reko ha ñande jepokuaa.

Ernesto Fernández Polcuch, UNESCO Motenondehára Montevideo-pe, imandu’a avei mba’eichaitépa tekotevẽ oñemomba’eguasu ypykuéra ñe’ẽ taha’e tekombo’épe, tembiporu digital-pe térã ñande rekove pukukue javeve, ikatuhag̃uáicha ojehupyty tekojoja ha ojehechakuaa ypykuéra rekopy rembiasa.

Ko tembiapo ndaha’éi añónte jaikuaave hagua Arete Guasu rehegua, ha’ékuri avei jepy’amongeta ñañangareko hag̃ua ñe’ẽ ha ñande reko rehe. Ko’ãichagua tembiapo rupive, ñamombaretéta guarani reko tee ha ñamombarete ñamokyre’ỹ ñomongeta tekoambue rehegua.

Arete Guasu documental niko oipytyvõ ñane ñe’ẽ-aranduty jeikuaauka, ñanemomandu’áva ñane rapykuere rehe ha ha’eha ñane rembiasakue ha ñande rekove ára ha arayguáva.

PÑS ha CIDIT oñomboheraguapy peteĩ kuatiañe’ẽme’ẽ Ñoñe’ẽme’ẽte Ñopytyvõrã oñembopyahu hag̃ua tembiporu ñe’ẽ ñemyasãirã

PÑS ha CIDIT oñomboheraguapy peteĩ kuatiañe’ẽme’ẽ Ñoñe’ẽme’ẽte Ñopytyvõrã oñembopyahu hag̃ua tembiporu ñe’ẽ ñemyasãirã

Portada  / Marandu / PÑS ha CIDIT oñomboheraguapy peteĩ kuatiañe’ẽme’ẽ Ñoñe’ẽme’ẽte Ñopytyvõrã oñembopyahu hag̃ua tembiporu ñe’ẽ ñemyasãirã

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS) ha Centro de Ingeniería para la Investigación, Desarrollo e Innovación Tecnológica (CIDIT) omoañete ñe’ẽme’ẽreko oñemboheraguapývo kuatiañe’ẽme’ẽ Marco de Cooperación Interinstitucional ha Acuerdo Específico Ñoñe’ẽme’ẽte Ñopytyvõrã, ohupytyséva niko pe tembiporupyahu oñembokuatia ha oñeñongatu Paraguái ñe’ẽnguéra, ojejesarekovévo ñe’ẽ tee guarani rehe.

Oikókuri SPL Sãmbyhyha Rembiaporendápe ha oĩkuri PÑS Motenondehára Javier Viveros ha CIDIT Motenondehára Luca Cernuzzi. Ko’ã tembiporu rupive mokõive temimoĩmby oñoñe’eme’ẽ omba’apóvo oñondive oiporu hag̃ua tembikuaareka apopyrã, ojeguerojerávo tembiporupyahu ojeporútava ñe’ẽ jehekombo’épe ha tetã ñe’ẽkõi ha ñe’ẽreta ñemyasãi.

GuaraniA ha’e pe apopyrã oñemomba’eguasuvéva ko kuatiañe’ẽme’ẽme ojesarekóva oguerojera hag̃ua tembiporu inteligencia artificial generativa guarani ñe’ẽme, ojesarekóva umi táva okaháre ohasa’asyvéva rehe. Pevarã oñembyatýta umi marandu, ojehekombo’éta umi techapyrã ñemyasãi ha ñembopyahu rehegua, ojeheka tembiporupyahu ombohasy’ỹva guarani ñe’ẽhárape. Ko tembiapo niko oñemopyenda irundy tapereko rupi, ojejapyhýva mba’épa oñeikotevẽ ha moõ pevépa ojejapo ha oñemyatyrõ umi apañuãi ojeguerekóva tembiporupyahúpe.

Kuatiañe’ẽme’ẽ omopyenda temimoĩmby ambue ndive ñopytyvõ, Ñoñe’ẽme’ẽte Ñopytyvõrã  katu ohakãi’o umi tembiapo ojeguerojerátava, ojeroikévo pype jehekombo’e, tembijeporeka, ñohekombo’e ha avei  plataforma digital ombohasy’ỹva tekombo’e rembiporurã guarani ha ambue ñe’ẽme.

Ko jokupyty rupive, PÑS omboaje iñe’ẽme’ẽreko omyasãivo ñe’ẽkuaaty ambueichagua ha ojejapóvo Léi Ñe’ẽnguéra rehegua he’íva, omombarete ha omoingvovejeývo Paraguái ñe’ẽnguéra tee.

Lengua de Señas Paraguaya jeporu Tembijeroviápe

Lengua de Señas Paraguaya jeporu Tembijeroviápe

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS), Léi 6530/20 rupive, omoirũkuri mba’e’apopy Sociedad Bíblica Paraguaya (SBP), ojehechaukahaguépe ñe’ẽasa Lengua de Señas Paraguaya-pe (LSPy) 12 vore Lucas Evangelio. Mba’e’apopy oikókuri Iglesia Encuentro Cristiano de los Hermanos Menonitas de Villa Elisa ha ohechauka hikuái PÑS-pe, Encargada de Despacho de la Dirección General de Lengua de Señas, Celia Godoy ha jefa del departamento de Investigación y Estandarización de la Lengua de Señas Paraguaya, Esmilse Ramírez ha ñe’ẽñeikũmbyhára Luis Fernández.

SBP niko omyasãi Tupãñandejára Ñe’ẽ iñe’ẽambuéva ñe’ẽme, omombaretévo opavave jeroike ha temira’arõ. Iporã ojehechauka ñe’ẽasa apo oikóva Biblia gui ha hetaháicha español-pe, ojejapo peteĩ aty rupive oĩhápe peteĩ myakãhára tetãygua, pytyvõhára tetã ambueygua, ñe’eñeikũmbyhára ha peteĩ ñe’ẽkuaahára. Peteĩteĩ umi vore ojehechauka LSPy-pe ta’anga rupive ombohasy’ỹ hag̃ua iñeikũmby.

Ipahápe, aponde’a omyakãva, Julián Pesoa, omomba’eguasu ñe’ẽasa hekohaichaite, oñeha’ãva oheja ñe’ẽasa heko’ypýpe ñe’ẽ viso-gestual-pe ohechaukávo umi tembiasa video rupive.

Skip to content