Category Archives: Marandu

Ñoñe’ẽme’ẽ ñemboheraguapy ñe’ẽita oñemombarete hag̃ua

Posted on 01/08/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS) ha EXPY E.A.S. omboheraguapy ko árape peteĩ Ñoñe’ẽme’ẽte Ñopytyvõverã, ojeykeko kyre’ỹ hag̃ua Paraguái ñe’ẽita.

 

Ko ñoñe’ẽme’ẽ rupive oñemomba’eguasu ha oñemombaretese ypykuéra ñe’ẽ tetã pukukue javeve, ñehenói guasu  EXPYLAB 2024 – Laboratorio de Experiencias Inmersivas Paraguay rupive.

 

Ko tembiapojoaju omoñepyrũva PÑS ha EXPY E.A.S. omopyenda porãve mokõive temimoĩmby oñe’ẽme’ẽva’ekue omba’apotaha jeroike, tekojoparaeta ha mba’e’apopypyahu rehe. EXPYLAB 2024 opyta ombosakoívo tenda ypykuéra ñe’ẽ oñemomba’eguasutahápe, avei oñemombaretevehápe tembiporupyahu rupive, oipytyvõvo umi tapicha katupyry mba’eapo porãmbýpe ha upekuévo avei tojeikuaauka ha taherakuãve Paraguái arandupy.

PÑS oñembyaty ypykuéra puhoe moakãharakuéra ha Coordinación Nacional de Pastoral Indígena (CONAPI) rerapegua ndive

Posted on 01/08/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha rógape oñembyatýkuri umi ypykuéra puhoe moakaharakuéra,  sãmbyhyhára Javier Viveros ndive ha kuñakarai Rossana Bogado de Orué, Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu ha Ñemyasãi Moakãharapavẽ ndive oñeñe’e hag̃ua umi emisora rekoguata porãverã rehe.

 

Upe ñembyatypýpe oĩkuri avei Coordinación Nacional de Pastoral Indígena (CONAPI) rérape kuñakarai Marlene Villalba ha paí  Enrique Haska, moñondivehapavẽ, ko’ãva omomba’eguasu ko’ã tekoha puhoe ha’e rupi tembiporu tuichamba’éva oñemyasãi ha oñeñangareko katui hag̃ua ypykuéra ñe’ẽ ha arandupy.

 

Sãmbyhyhára Viveros oikuaauka jey tetã rekuái ojepytaso mbareteha oúvo tekojoparaeta ha ñe’ẽita rehehápe, ha he’i avei ko’ã ypykuéra puhoe oñemongu’e porãramo oñeipytyvõtaha avei oguata hag̃ua hekopete ha omba’apo katui hag̃ua.

 

Puhoe moakãharakuéra oĩva’ekue oaguyjeme’ẽ ko tembiapo oñemoñepyrũre  ha oikuaauka avei umi tekotevẽmby omba’apo porãve ha og̃uahẽ hag̃ua hekoitépe hendurakuérape.

 

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ha Koreko Gua omboheraguapy Ñoñe’ẽme’ẽ

Posted on 01/08/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS) ha Koreko Gua temimoĩmby omba’apóva cine rembiapópe omboheraguapy ñoñe’ẽme’ẽ ñopytyvõrã. Ko ñemboheraguapy oikókuri ko árape PÑS rógape, oĩkuri upeva’erã Paraguái Ñe’enguéra Sambyhyhára, Javier Viveros, ha Koreko Gua moakãharapavẽ, Dea Pompa.

 

Ko ñoñe’ẽme’ẽ rupive oñembosako’i ha ojeguerojeráta opáichagua mba’eapopy porãmby audiovisual reheguáva ohechaukáva Paraguái retã arandupyeta. Koreko Gua omboguatáta apopyrãnguéra heta marandurenda ha tembiporupyahu rupive, ojepytaso mbaretévo tapicha katupyry tetãygua ha tetã ambuegua rehehápe, ojapo hag̃ua tembiapoita omokyre’ỹtava tapicha ohecha ha ohendúvape ko’ã mbae.

 

Avei, PÑS, oñemoheñoiva’ekue Léi 4251 Ñe’ẽnguéra rupive, oĩha mburuvichárõ ombohape hag̃ua tetã ñe’ẽnguéra jeporu porãve, ko’ýte mokõive ñe’ẽ tee ha oñongatu, omokyre’ỹ ha omombarete jeyva’erã ypykuéra ñe’e, koýte umi oguepotámava. Ko ñoñe’eme’ẽ oipytyvõta avei ojehapereka hag̃ua ñe’enguéra ha oñemyasãi hag̃ua tetã tekojoparaeta.

 

Ko ñoñe’ẽme’ẽ omoñepyrũ heta tembiapojoaju oipytyvõ mbaretétava Paraguái ñe’ẽita ha arandupyeta ñemyasãĩ ha ñemombareterã, oipytyvõvo avei upéicha tekotee ha cine tetãygua ipyenda porãve hag̃ua.

PÑS ha Atlas oñomoirũ omyasãi hag̃ua tembikuaareka ñe’ẽ rehegua.

Posted on 25/07/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS) ha Editorial Atlas oñomoirũ omyasãi hag̃ua mokõi (2) tembikuaareka ñe’ẽ rehegua iporãmbajepéva. Ñoñe’ẽme’ẽ rupive, oñembokuatia mokõi tembiapo jeporekapyre peteĩva ñe’ẽnguéra rapereka rehegua ha ambuéva katu ypykuéra ñe’ẽ Paraguaipegua ñeñongatu ha ñemombareterã rehegua.

 

Peteĩva upe tembiapo oñembohérava «Análisis de los guaranismos en el Diccionario del castellano paraguayo (DCP, versión impresa 2017) ha Diccionario de la lengua española (DLE, versión digital 2021)» ojapókuri Ñe’ẽnguéra Rapereka Moakãhapavẽ. Ko tembiapópe ojehechakuaa umi ñe’ẽ guaraníme oĩva DCP ryepýpe, umíva apytépe oĩ oguereko ha avei ndoguerekóiva iñe’ẽrapo ha umi marandu oñembojekupyty DEL ndive. Ko tembiapo tuichamba’e oipytyvõgui oñeikũmby hag̃ua mba’éichapa guaraní ñe’ẽ ojeroike avei castellano– paraguayo-pe ha upévare ojegueroike avei umi ñe’ẽryru español reheguápe.

 

Tembikuaareka mokõiha héra «Guaná Mombe’upy», kóva ojapókuri Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu ha Ñemyasãi Moakãhapavẽ, ko tembiapo porãite osẽ PÑS mba’apoharakuéra rupive ojepytaso mbaretéva Guaná ñe’ẽ ñeñongatu ha ñemombareterã rekávo, kóva ha’erupi peteĩva umi ñe’ẽ oguepotámava Paraguáipe. Ko apopyrã, oñemoñepyrũva’ekue 2013-pe ombyatypaite umi aty Guana-pegua rembiasakue. Ko’ã marandu ha’ekuéra omombe’u ha ombohasava’ekue oñemboguapypaite peteĩ arandukápe tuichaitereimba’éva arandupy ha ñe’ẽnguérape g̃uarã, Ko tembiporu oipytyvõta oñemombareteve hag̃ua mitã ha mitãpyahu Guaná rekotee, oikuaakuévo ijarýi, isy ha ituvakuéra rembiasakue.

 

PÑS oaguyjeme’ẽ Editorial Atlas-pe oykeko rehe ko’ã tembikuaareka oñemyasãi hag̃ua oipytyvõta rupi oñemoñe’ẽ ha oñeñakãngetave hag̃ua ñane ñe’ẽ rekovére.

PÑS oĩta ñe’ẽ myasãiháramo Tetãita Amandajépe

Posted on 25/07/2024

Ñe’ẽnguéra Rapereka Mokãharapavẽ, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha mba’apohára karai Arnaldo Casco Villalba, oĩta ñe’ẽ myasãiháramo V Congreso Científico Internacional de la Red de Investigadores Latinoamericanos (Redilat) 2024-pe, oikótava ág̃a 22 jasypokõi guive, 26 jasypokõi meve ha ojehechakuaáta Redilat YouTube rupive.

 

PÑS moakãharapavẽ oñe’ẽta «Análisis de los hispanismos en el Diccionario de la lengua guaraní del Paraguay (versión corregida y aumentada, 2021)» rehe, kóva ko tembiapo omohu’ãkuri ko moakãhapavẽ mba’apoharakueravoi.

Oñeg̃uahẽ Misiones tavusuópe oñemombarete hag̃ua mokõive ñe’ẽ tee

Posted on 25/07/2024

Umi tembiapo oñemboguatáva ojejúvo ojeykeko hag̃ua umi Unidades de Asuntos Lingüísticos (UAL) oñemombareteve hag̃ua, PÑS mba’apoharakuéra og̃uahẽ Misiones tavusuópe.

 

Ko ñembyatypy aja, ojehechakuaa ko tavusuo rembiapo ha mba’eichaitépa omba’po itavakuéra ndive, avei mba’éichapa ha’ekuéra ombohovái iñe’ẽme oúvape. Upéichante avei, oñeñe’ẽ tavusuo remikotevẽmby rehe ha mba’épa ojapo gueteriva’erã oipytyvõ hag̃ua temimbo’ekuéra ikatupyryve hag̃ua ñe’ẽnguérape.

 

Kuñakarai Marcia Carolina Servín Ríos, Arandupy sãmbyhyhára, Juan Milcíades Cuevas Tekombo’e sãmbyhyhára ha Luz Giménez, Políticas Públicas sãmbyhyhára, omog̃uahẽ hembiaporendápe PÑS rérape ohóva. Mba’apohára PÑS-ygua apytépe oĩkuri Esmilse Ramírez, Walter Gómez ha Karin Mendoza.

 

Ko’ã tembiapo oñemboguata ojejúvo oñemombarete hag̃ua ñane retã ñe’ẽ tee ha Léi P^py 6530 lengua de señas rehe oñe’ẽva.

Oñemba’apo kyre’ỹ ojejúvo Luque tavaópe Léi Ñe’ẽnguéra rehegua ñemoañeterã

Posted on 25/07/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha mba’apoharakuéra, Ñe’ẽnguéra Rape’apo Moakãharapavẽ Celia Godoy omotenondéva og̃uahẽkuri Luque tavaópe oipytyvõ hag̃ua ichupekuéra. Ko ñepytyvõmby oiko Léi 4251/10 Ñe’ẽnguéra rehegua ha Léi 6530/20 Lengua de Señas paraguaigua ñemoañeterã ryepýpe.

 

PÑS mba’apoharakuéra og̃uahẽ Luque tavaópe oipytyvõ ha ombokatupyry hag̃ua Unidad de Asuntos Lingüísticos (UAL)-pe, ikatu hag̃uáicha oñemombarete upépe ñe’ẽnguéra jeporu taha’e mokõive ñe’ẽ tee, ko’ýte guaraní ha lengua de señas. Ko tembiapo rupive ojeheka toñemoañete ha toñemomba’eguasu tetãyguára derécho ñe’ẽ rehegua.

 

Moakãharapavẽ, omomba’eguasu ko ñepytyvõmby ojejapóva, kóva ha’e rupi tembiporu tuichamba’éva oñemoañete ha oñemboguata hag̃ua umi léi ñe’ẽnguéra rehegua ojeguerekóva. Upéichante avei, PÑS oñe’ẽme’ẽ jey akóinte omba’apotaha mayma tavao ndive iñe’ẽnguéra oñemyasãi ha oñeñangareko hag̃ua.

Osẽ porãmbaite atyguasu narrativa bilingüe rehegua oikova’ekue San Lázaro-pe.

Posted on 25/07/2024

Arapokõi 20 jasypoteĩ jave, San Lázaro tavao kotyvusúpe oikókuri atyguasu iporãmbajepéva: Taller Narrativa Bilingüe rehegua, mitãme g̃uarãva, ombosako’íva Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha, San Lázaro távao ñepytyvõme. Ko aty oñepyrũva’ekue 08:30 aravo jave ombyaty heta mitã  oguerekóva 8 ary guive, 13 ary peve.

 

Ko atyguasu omyakãkuri Mgtr. Javier Viveros, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, omombe’uva’ekue ikuaapy ha hembiasa mombe’urã mitãme g̃uarã apópe. Omoirũ ichupe hembiapo irũ Matias Medina, Ypykuéra Ñe’ẽ Ñemyasãi ha Jekuaauka Mbohapehára.

 

Upe aty aja, mitãnguéra omongu’e iñapytu’ũ roky ha ikatupyrykue jehaípe, ha hi’ári avei oñembokatupyryve ha ohayhuve aranduka ñemoñe’ẽ.

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ohechauka omomba’apo kyre’ỹha oúvo ñane arandupykõi jeikuaauka ha ñemyasãi rehe.

Ojejapókuri mba’eporandu libre, previa ha informada sanapaná payvoma aty ndive.

Posted on 25/07/2024

Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu ha Ñemyasãi Moakãhapavẽ, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhápegua, omboguatákuri mba’eporandu libre, previa ha informada. Ko tembiapo oñemboguata oñehesa’ỹijo hag̃ua sanapaná payvoma aty rekopy ha iñe’ẽ jeporu opaite mba’épe ha opaite mba’erã umi aty Sanapaná / Nenlhet ryepýpe. Ko ñembyaty omyakã Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu ha Ñemyasãi Moakãharapavẽ, kuñakarai Rossana Bogado de Orué ha omoirũ imba’apohára chupe Sonia Ávalos Ypykuéra Ñe’ẽ Oguepotáva Ñemoĩngove ha Ñemombaretejey Mbohapehára.

 

Umi aty ojehoha ryepýpe oĩkuri Anaconda, La Esperanza (7 Aldeas reheve), Karandilla Poty, Xamók Kasek ha Tres Palmas (Casanillo/Comunidad interétnica). Peteĩteĩ tendaygua omba’apo kyre’ỹ ko mba’eporandu apópe, omombe’úvo avei hembiasa ha ojejapova’erã tenonderã iñe’ẽ jeporu ha ñeñanagrekorã.

 

Ko’ã mba’eporandu aja, Karai Javier Encina omoirũ kyre’ỹ ko tembiapo, ha’ehína Organización de Comunidades Unidas Nenlhet (OCUN) mburuvicha. Ko tembiapo rupive oñeikũmbyse mba’eichaitépa ojeiporu ojejúvo sanapaná payvoma ñe’ẽ, upéichante mba’eichapa ojehechakuaava’erã tekotevẽmby ha tembiaporaperã  iñe’ẽ oñemyasãi ha oñeñangareko katui hag̃ua.

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ome’ẽ jopóiramo heta aranduka San Lázaro arandukarendápe.

Posted on 25/07/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha omog̃uahẽ heta aranduka Táva San Lázaro arandukarendápe. Ko jopói oñemog̃uahẽ tavao mba’apohára, tapicha tendagua ha arandukarenda mba’apohára renondépe.

 

Ko’ã aranduka oñeme’ẽva apytépe oĩ ojehaíva guaraní ha español-pe, ko’ãva ombotuicha ha ombojeguakave arandukaita oĩmavavoi upépe ha upekuévo oipytyvõ mbaretéta ojehupyty hag̃ua tekotevẽmby tekombo’e rehegua opaite tetãyguárape g̃uarã. Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ojepytaso mbarete oúvo tetã ñe’ẽnguéra oñemyasãi ha oñeñongatu hag̃ua.

 

Ko’ã aranduka ñeme’ẽ tuicha oipytyvõ oñemombareteve hag̃ua arandupy ha tekombo’e San Lázaro- távape, ha ohechauka avei Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ojepytaso katuiha ijykerekuéra ha hesehápe.