Category Archives: Marandu

PÑS oykeko mbarete guaraní ñe’ẽ jeporurã Registro Civil-pe.

Posted on 18/06/2024

Ko pyharevépe, Dirección General del Registro del Estado Civil rógape, oñembyaty Dr. Rigoberto Zarza, ko temimoĩmby moakãhára ha Mgtr. Javier Viveros, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára.

Upépe, oñembohape apopyrãnguéra oñemba’apo jey hag̃ua umi téra oĩva guaraníme rehe. Upéichante avei, sãmbyhyhára Viveros omog̃uahẽ jey moakãhára Zarza-pe umi Kuatia Tekovereñói, Ñemenda ha Ñemano Ára Mboguapyha rehegua guaraníme oñembohasapyréva.

Léi 4251Ñe’ẽnguéra rehegua, akytã 10-hápe oñe’ẽ umi derécho ñe’ẽ rehegua rehe ha akytãi’i 2-hápe he’i: “Oñemohembiporúva’erãha Estado rehe mokõive iñe’ẽ teépe (guaraní ha castellano-pe)”. Moakãhára Zarza oaguyjeme’ẽ ko’ã kuatia ñemog̃uahẽ rehe ha omombe’u pe Kuatia Tekovereñói Ára Mboguapyha oĩmaha guarani, castellano ha inglés ñe’ẽme; omomba’eguasu ko’ã kuatia PÑS omog̃uahẽva oipytyvõtahaguére oñembohasa hag̃ua avei mbohapy ñe’ẽme ambue kuatiatee ko temimoĩmby oikuave’ẽva tetãyguárape.

Ojejekupyty avei oñemopyenda ñepyrũtaha ko temimoĩmbýpe Unidad de Asuntos Lingüísticos (UAL), ikatu hag̃uáicha oñemoañete mayma kuatia ha tembiapoita Dirección General del Registro del Estado Civil-pegua taha’e ayvu ha jehaípe tosẽ mokõive ñe’ẽ teépe. Ko ñembyaty oikova’ekue ko árape omoñepyrũ tembiapojoaju mokõive temimoĩmby ndivegua.

Oñemoneĩ Caazapá-pe Mbya ñe’ẽ ñehesa’ỹijopy.

Posted on 13/06/2024

Paraguái Ñe’ẽnguera Sãmbyhyha (PÑS) mba’apoharakuéra og̃uahẽkuri ypykuéra comunidad Karumbeýpe, Mbya atýpegua, opytáva Tava’ípe, Caazapá tavusúpe. Ko tendápe oñeg̃uahẽ ojeikuaauka ha oñemoneĩ hag̃ua pe ñe’ẽ rekove ñehesa’ỹijo ojejapova’ekue ko tekohápe.

PÑS mba’apohára rérapegua omyakãkuri kuñakarai Rossana Bogado de Orué, Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu ha Ñemyasãi Moakãharapavẽ ha omoirũ chupe karai Ramón Barboza, Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu Mbohapehára ha karai Matias Medina, Ypykuéra Ñe’ẽ Ñemyasãi ha Jekuaauka Mbohapehára.

Upe tendápe oñemog̃uahẽ chupekuéra peteĩ jeroky Mbya mba’eteéva rupive, kóva peteĩ jepokuaa ha’ekuéra ko’ág̃aite peve ojapóva gueteri. PÑS mba’apoharakuéra ohechauka chupekuéra mba’e mba’épa oñeguenohẽ oñehesa’ỹijo ha ojehapereka rire iñe’ẽnguéra ha ha’ekuéra ojesareko ha uperire omoneĩ ko kuatiahaipyre. Ko’ã tembiapo ñemoneĩ tuichamba’e ko’ã atýpe g̃uarã ombohapégui tembiaporã ha apopyrãnguéra oipytyvõtava ko’ã ñe’ẽ ñemombaretejeyrã ha  ijeporu katui tekohápe..

Tembiporupyahu ha kuatiakuéra ñeme’ẽ CONATEL-pe

Posted on 13/06/2024

Oñemba’apo porãve potávo oñemokyre’ỹ ha oñemombarete hag̃ua tapicha jeroike ha ñemba’apo tembiporupyahúpe, Comisión Nacional de Telecomunicaciones (CONATEL) ome’ẽ jopóiramo tembiporupyahu Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhápe (PÑS).  Ko’a tembiporupyahu apytépe ojejuhu mbohapy notebooks, módems Huawei reheve, omoañetévo upéicha internet jeporu ojehepyme’ẽ’ỹre mba’evete. Ko’ã notebooks ojeiporúta tekombo’erã pe Unidades de Asuntos Lingüísticos (UAL) ñemboguatarã oñemoheñói ha oñemongu’erã opaite tetã remimoĩmbyháre.

CONATEL mburuvicha, Ing. Juan Carlos Duarte Duré, omomba’eguasu ko tembiapojoaju. Upéichante avei ojehechakuaa PÑS rembiapojoaju umi UAL motenondehára ndive oipytyvõtaha oñemombarete hag̃ua mokõive ñe’ẽ tee jeporu opaite tetã remimoĩmbyháre, oñembohapévo ñe’ẽnguéra jeporu meme. Ko mba’e porãite oñemoañete hãgua oñomoirũ Ministerio de Tecnologías de la Información y Comunicación (MITIC), CONATEL ha PÑS.

 

Ñe’ẽasa Mitãreko ñeñangareko internet-pe rehegua ñemog̃uahẽ

Ko aty oikova’ekue CONATEL ndive ryepýpe, PÑS sãmbyhyhára omog̃uahẽ avei umi aranduka ha jehaipy Mitãreko ñeñangareko internet-pe rehegua guaraníme oñembohasapyréva, kóva oguereko 160 página oñembohasava’ekue guaraní ñe’ẽme opavave tetãyguára oikũmby hag̃ua. Ko’ã jehaipy oñembohasava’ekue guaraníme tuichamba’e ojehekombo’e ha ojeikuaauka hag̃ua mba’e mba’épa ojejapova’erã oñeipytyvõ hag̃ua mitã ha mitãrusu rehe internet-pe oike aja.

Ko tembiapo ohechauka mba’éichapa oñemba’po ojejúvo oñeñangareko hag̃ua mitãrusukuéra rekovére internet-pe.  PÑS ha CONATEL, oykeko mbaretévo Tetã Mburuvichavete rembipota, omboguata ko’ãichagua tembiapojoaju oipytyvõtava ojekakuaa ha oñeakãrapu’ã hag̃ua oñondive tetã rehehápe.

PÑS oñembyaty CONATEL moakãharakuéra ndive.

Posted on 13/06/2024

Sãmbyhyhára Javier Viveros, moakãharapavẽ Celia Godoy ha mba’apohára Ramón Barbosa oñembyaty Ing. Juan Carlos Duarte CONATEL, mburuvicha ha ambue moakãhára temimoĩmbygua ndive.

Ko atýpe oñeñe’ẽ umi radio comunitaria oĩva rehe ypykuéra rekohápe ha upéichante avei umi apañuái oguerekóva hikuái omba’apove hag̃ua puhoe rembiapópe.

“Ing. Duarte, CONATEL mburuvicha ha moakãhára aty ñepytyvõme, ko’ág̃a oñembohapéma ohóvo tembiapoita ikatu hag̃uáicha umi puhoe ypykuéra atýpegua ombopyahu hag̃ua kuatia omoneĩva ichupekuéra ha upéicha pya’e jey omba’apo hag̃ua maranduasãime”, upéicha he’i sãmbyhyhára Viveros.

Ko tembiapojoaju ojekupytyhápe hikuái rupíve heta ypykuéra aty ikatúta omba’apo kyre’ỹ jey puhoe rupive oporomomarandu ha arandupy’asãime. PÑS-pe g̃uarã ko’ã puhoe tuichaiterei mba’e ypykuéra atýpe g̃uarã kóva rupi iñe’ẽnguéra hekove mbarete ha oikeve katuíta rupi.

PÑS moakãhára oĩkuri Ñomongeta ñemoñe’ẽ ha jehaipy reheguápe.

Posted on 11/06/2024

 

Ñe’ẽ Rapereka Moakãharapavẽ, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhapegua, karai Arnaldo Casco Villalba, ko arapokõime oĩkuri ñe’ẽ myasãiháramo nomongeta “Ñemoñe’ẽ, jehaipy ha ñe’ẽ ayvu” reheguápe, oñemboguatava’ekue Expo Educación 2024 ryepýpe, ombosako’íva Instituto de Diseño y Tecnología (IDT), kóva oikókuri Paseo La Galeria, Paraguay távape.

Oñe’ẽ aja, karai moakãhára he’i iporãva’erãha ojeiporúramo umi tembiporupyahu ojeguerekóva ko’ág̃aramo oñemokyre’ỹ ha oñemyasãi hag̃ua ñemoñe’ẽ-jehaipy; upéichante avei oikuaauka PÑS apopyrãnguéra oñemoheñóiva oñeñangareko hag̃ua ñane retã ñe’ẽita rehe.

Ko aty “Ñemoñe’ẽ, jehai ha ñe’ẽ ayvu” reheguápe oĩkuri avei kuñakarai María Gloria Pereira, viceministra de Educación ha upépe og̃uahẽkuri heta mbo’ehára ha temimbo’e  oikóva tetã pukukue javeve.

PÑS mba’apohára ojeiporavo oñemoarandu hag̃ua Maestría en Metodología de Investigación Científica-pe

Posted on 11/06/2024

Tetã Apopyrã oikuave’ẽva umi Beca Posgrado rehegua “Don Carlos Antonio López” (BECAL)  oñemoarandu hag̃ua tetã ambuépe, Ministerio de Economía y Finanzas (MEF) ombosako’íva ryepýpe, PÑS mba’apohára Zeneida Quiñonez oĩva Ypykuéra Ñe’ẽ Ñeñongatu ha Ñemyasãi Moakãháme ojeiporavo heta mba’apohára apytépe oñemoarandu hag̃ua Maestría en Metodología de la Investigación Científica, Mbo’ehaovusu Iberoamericana-pe.

Zeneida Quiñonez ovy’a ha omomba’eguasu ohupytyhaguére ko mba’e porãite oipytyvõtava ichupe ikuaapýpe: Ko Maestría en Metodología de la Investigación Científica tuicha cheipytyvõta arandu rapére, kóva chemombaretevéta rupi ahesa’ỹijo ha ahapereka pupukuve hag̃ua che rembiapo amboguatáva ajúvo ypykuéra ñe’ẽ rehehápe”.

Umi mbo’epyrã ha tembikuaareka ko’ã mba’apohára jeporavopyre omboguatátava ojekupyty umi área estratégica ojehekáva rehe ha oñemboguapýva umi Oñeikotevẽ ha Ojejerurévape, umívape oike Ciencia de Datos y Tecnologías de la Información y la Comunicación (TIC); Investigación con enfoque en Ciencia, Tecnología e Innovación (CTI); Marcos Regulatorios Específicos; Gestión de Calidad, Integridad y Control de Gestión; Gestión de Proyectos; ha  Perspectiva Medioambiental ojekupytýva avei ambue mbo’epýre.

Ko ñehenói guasu BECAL 2024 ha’ehína umi oikéva ko poteĩ jasy’aty 2024-pegua, oñemboguatáva oñemombokatupyryve hag̃ua tetã mba’apohára ko’ã postgrado rupive oipytyvõ mbaretétava avei oñeñakãrapu’ã hag̃ua tembikuaápe, tembiporupyahúpe ha  tetã mba’apoharaháicha.

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha ome’ẽ jopóiramo tembiporupyahu Ñe’ẽryru Sanapaná apopyrã

Posted on 11/06/2024

Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyha (PÑS) ome’ẽ jopóiramo tembiporupyahu tekotevẽva ñe’ẽryru Sanapaná ojejapo hag̃ua. Ko apopyrã, ohekáva Sanapaná aty ñe’ẽ ñeñongatu ha ñemombaretejey ikatúta oñemoañete og̃uahẽ rire ichupekuéra ko’ã tembiporu.

Ko ñe’ẽ ñeñongatu ha ñembokuatia tekotevẽterei oñeñangareko hag̃ua Sanapaná atygua mba’erekopy arandupy ha ñe’ẽ reheguáre, kóicha ojejepytaso rupi ága umi oútava tenonde gotyove ohupyty ha oreko hag̃ua ko ñe’ẽ ijypykuéra ohejáva ichupekuéra. -Organización de Comunidades Unidad Nenlhet (OCUN), Sanapaná atygua omba’apo kyre’ỹ oúvo iñe’ẽryru apópe. Oykeko hag̃ua ko tembiapo porãite, PÑS omog̃uahẽ ko’ã atýpe computadora, tembiporupyahu ojeporu mbaretéva ojejúvo oñeñongatu hag̃ua umi ñe’ẽndy oĩtava ko ñe’ẽryrúpe.

Ta’ãngápe ojehecha karai Javier Encina, OCUN mburuvicha, omba’apóva Aldea 2-ha, Comunidad Nueva Promesa-pe, Irala Fernández távape, oĩva Presidente Hayes tavusu ryepýpe. Ko ñe’ẽryru apopyrã rehe hetáma oñemba’apo ojejúvo ha oñeha’ãrõ ambue ñepytyvõmby ikatu hag̃uaícha oñemohu’ãite.

Arandukaita ñe’ẽ rehegua ha ñe’ẽporãhaipyre mitãme g̃uarã ñeme’ẽ Junta Municipal de Asunción-pe

Posted on 11/06/2024

Paraguái Ñe’enguéra Sãmbyhyha ome’ẽ arandukaita ñe’ẽ rehegua ha ñe’ẽporãhaipyre mitãme g̃uarã Junta Municipal de Asunción–pe, ASU Lee 24/7 Aponde’a ryepýpe. Ko mba’eguasuete oikókuri PÑS sãmbyhyhára karai Javier Viveros rembiaporendápe. Upépe oĩkuri avei moakãharakuéra Cristian Viana ha Alma Lara ouva’ekue Junta Municipal rérape ogueraha hag̃ua ko’ã jopói.

Ko’ã jopói ryepýpe ojejuhu opáichagua jehaipy ñe’ẽporãhaipyre rehegua, avei historieta ha aranduka mitãme g̃uarã, ko’ãva ojeiporavo oñemokyre’ỹ hag̃ua ñemoñe’ẽ ha kuaapy pyahu mitã guivéma. Ko’ã aranduka tuicha oipytyvõta umi apopyrã tekombo’e ha arandupy reheguávape Junta Municipal de Asunción omboguatáva oúvo, oipytyvõ ha oykeko mbaretévo upéicha mitã ha mitãrusukuérape.

Ko arandukaita ñeme’ẽ rupive, PÑS omoañete hembipota ha’éva ñe’ẽ kuaapy ha ñeñongatu, upéichante avei umi mitãpyahu ko’ág̃agua ohayhu ha oguerohory hag̃ua aranduka ñemoñe’ẽ.

Oñeg̃uahẽkuri Museo Aviadores del Chaco-pe: ojeheróva upéicha umi aviación Cháko ñorãimegua rehehápe.

Posted on 06/06/2024

Karai Javier Viveros, Paraguái Ñe’ẽnguéra Sãmbyhyhára, ohókuri imoakãharapavẽ Rossana Bogado de Orué, Celia Godoy ha Arnaldo Casco Villalba ndive Museo Aviadores del Chaco, upépe omog̃uahẽ chupekuéra ijáratee kuñakarai Carmiña Pérez Falabella. Tembiasakuaahára ha tekombo’ehára José Samudio ha Claudio Velázquez ohechauka chupekuéra opaite mba’e oĩva upépe.

Museo Aviadores del Chaco omoheñói ñepyrũva’ekue kuñakarai Carmiña Pérez Falabella, itúva réra ogueromandu’ahápe, ha’eva’ekue Piloto Aviador Militar teniente 1ero. Fernando Pérez Veneri, Cháko Ñorãirõme ojepytaso mbareteva’ekue, iko tendápe ojejuhu arandukakoty, avei umi mba’e ojeiporuva’ekue yma aviación-pe oñerãirõramoguare Bolivia retã ndive.

“Ko museo rupive ojehechakuaa umi aviador ikatupyry ha ojepytaso mbareteva’ekue Cháko Ñorãirõme. Ko’ápe oñeñongatupaite umi ñorãirõhára hekokatu ha imbareteva’ekue, umíva apytépe oĩkuri che ru” omombe’u vy’apópe kuñakarai Carmiña Pérez Falabella, ko museo járatee.

 

Tetã rekuái oikuaauka tembiapoguasu maranduasãiregua oñemboguatátava Ogaygua Ñangarekorã.  

Posted on 06/06/2024

 

Ojehapejoko hag̃ua umi tapicha jejahéi térã ñemboharái oikóva ogapýpe, Paraguái rekuái oikuaauka ko araapýpe tembiapoguasu maranduasãiregua oñemboguatátava Ogaygua Ñangarekorã. Tembiporu Marandu ha Iñemoasãirã Motenondeha omyakã ko apopyrã oikova’ekue Banco Central del Paraguay (BCP) rógape. Pe lema “Hay excusas que matan” ryepýpe ojehekáta mayma tetãyguára tojepy’amongeta ha tohechakuaa tuichamba’eha oñemba’aporõ anive hag̃ua ogaygua rehe ojejahéi ha kuña jejuka ojehapejokoite hag̃ua.

“Romoñepyrũroína peteĩ tembiapoguasu roiporuhápe spots ha ambueichagua tembiporu maranduasãirã ojehechauka hag̃ua tuichamba’eha mayma tetãyguára ojeroike ha omba’apóramo anive hag̃ua ojejahéi térã oñembosarái ogaygua rehe”, upéicha he’ikuri karai Gustavo Villate, MITIC motenondehára. “Marandu hesakã porãiterei: Oimerãe tapicha ikatukuaa oporoipytyvõ ´ha ohenói térã oikuaauka denuncia rupive ikatu hag̃uáicha ojehapejoko ani hag̃ua opa mba’evaivévape”.

Ko tembiapoguasu oñemyasãita spots rupive taha’e ta’ãngambyry, puhoe ha red social-kuéra rupi, oñemog̃uahẽta avei kuatia jehaipyre oporohekombo’éva ha  avei peteĩ tembiporu ohaperekáva oikokuaaha kuña jejuka.

“Ko Estrategia Integral rupive oñembohovái ha oñehenonde’a pya’ese ko apañuái ojehecha katuíva ogapýre ogayguakuéra ojaheihápe ojuehe, kóva oñemboguatáta oñeñangareko hag̃ua tetãyguára rekove rehe”, He’íkuri Villate. “Romba’apose oñondivepa oñehenonde’a hag̃ua jejahéi ha upéicha oñemoheñoi hag̃ua peteĩ Paraguái iporãvéva opavavépe g̃uarã”.

Upéichante avei, ko tembiapoguasu ryepýpe, Tetã Rekuái oikuaauka avei oñemba’apoha ojeguereko hag̃ua peteĩ tembiporupyahu oipytyvõtava ojeikuaa hag̃ua opaite mba’e ko

apañuái rehegua oikóva ogapýre oñemog̃uahẽva heta temimoĩmby rupive.

“Romba’apo mbarete rojúvo peteĩ software oipytyvõtava ojehapereka ha ojehapykueho hag̃ua umi denuncia, MITIC nepytyvõme, he’íkuri kuñakarai Cynthia Figueredo, Kuñanguéra Ykeko Motenondehára. “Romba’aporoína roikuaa porã hag̃ua umi denuncia oĩháme, taha’e Policía, Fiscalía ha Poder Judicial rupigua, ha upéicha roikuaa ´porãta avei peteĩ clic rupive moõitépa ojejuhu umi denuncia”, ombojoapy motenondehára.

Roheka roguereko hag̃ua opaite marandu hesegua ha peteĩ hendápe oĩmbáva.  Kóva oreipytyvõ mbaretéta roñatende hag̃ua ko’ã káso noĩvéimava kañymbýpe, katu oiko py’ỹiva, uperire opavaíva”, upéicha he’ikuri avei MITIC motenondehára, Karai Gustavo Villate.

Ko tembiapo jehechauka ñepyrũháme, tetã mburuvichavete, Karai Santiago Peña, oporohenoimbaite ñañomoirũ ha ñambohovake hag̃ua ko mba’evaiete ha’éva: tapicháre jejahéi. He’i avei tekotevẽha opaite tetãyguára oñomoirũ ha oñoipytyvõ oñeñangareko hag̃ua ogaygua rehe ha ojerure avei ani hag̃ua ñambohasarei ko mba’evaiete oikóva ñane retãme.

Ko tembiapoguasúpe, Paraguái Rekuái ome’ẽ jey iñe’ẽ omba’apo mbareteha oúvo oykeko hag̃ua mayma ogayguápe oiko hag̃ua py’aguapýpe ha ani hag̃ua ojejaheive hekovére.